၇။ ဓမၼစက္လည္တယ္ဆိုတာ

လီဟုန္ၾကည္ဟာ ဓမၼစက္လွည့္ပတ္တယ္လို ့ ေျပာတယ္
ဘယ္ဟာက ဓမၼလဲ?
အဲသည္ ဓမၼက ဘာေတြနဲ ့ စက္ျဖစ္တာလဲ?
ဘယ္လို လည္ပတ္တာလဲ?

ဓမၼစက္ လည္ေစခ်င္တယ္ ဆိုလ်င္ ဘယ္ဟာ ဓမၼျဖစ္တယ္၊ ဘာေတြနဲ ့စက္ျဖစ္တယ္၊ ဘယ္လို လည္ပတ္တယ္ ျပဖုိ ့လုိပါတယ္။

ဗုဒၶဘုရားရဲ့ ဓမၼစက္လည္ပတ္မႈ ျပခ်က္ျဖစ္တဲ့ ဓမၼစကၠပ၀တၱနမွာ သည္ေမးခြန္းေတြရဲ့ အေျဖ ျဖစ္တဲ့ ျပခ်က္ေတြ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေတြ ့ရတယ္။ ဗုဒၶဘုရားက သမၼာတဲ့ လူ ့အမႈ ရွစ္ခ်က္ ကို လူေဆာင္ရမည့္ အေဆာင္ဓမၼအျဖစ္ ေဟာေျပာခဲ့တယ္။ အဲသည္ ဓမၼေဆာင္ရင္ ေဆာင္သူဟာ လြတ္ေျမာက္တယ္။ လြတ္ေျမာက္လို ့ လြတ္ေျမာက္သူဟာ လြတ္ေျမာက္ ေၾကာင္းဓမၼကို ေဆာင္သူ ျဖစ္တယ္။ ေဆာင္သူျဖစ္လုိ ့ - လြတ္၊ လြတ္လို ့- ေဆာင္သူျဖစ္၊ သည္လို လည္ပတ္တယ္။

ျမန္မာမွာ ဒါကို စကားပံုတခုေျပာရတဲ့ အထိရွိတယ္။ * “တရားေဆာင္လုိ ့ တရားေဆာင္သူ ဟာ တရားရဲ့ အေဆာင္ ခံရတယ္” လို ့ပဲ။ တရားကို ေဆာင္လုိ ့ တရားေဆာင္သူကို တရားက ျပန္ေဆာင္ တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာပဲ။ ဒါ လည္ပတ္ပံုေပၚလြင္ေစတဲ့ စကားပံုေပါ့။

သည္လို တရားနဲ ့ တရားလည္ပတ္မႈကို ဗုဒၶဘုရား ေဟာေျပာသလို အဲသည္လို လည္ပတ္မႈ ဟာ ဘယ္လိုေတြနဲ ့ စက္ျဖစ္တာလဲ - ဆိုတာရဲ့ အေျဖလည္း ဗုဒၶဘုရား ေဟာေျပာတာပဲ။

သမာတဲ့ လူ ့အမႈအျခင္းအရာ ရွစ္ခ်က္ကို ေဆာင္လုိက္တာေၾကာင့္ မသမာၾကတဲ့ လူ ့အမႈ အျခင္းအရာေတြရဲ့ အျပစ္အနာအဆာေတြဟာ အသိခံေတြအျဖစ္ အသိအျမင္ ခံလာၾကရတယ္။

သည္လို အသိခံထိလာေတာ့ သည္မသမာတဲ့ လူ ့အမႈ အျခင္းအရာေတြေပၚမွာ လြဲလြဲ ေခ်ာ္ေခ်ာ္ သိေနတာေတြ၊ သည္လိုသိေနလို ့ အေကာင္းထင္မွားေနတာေတြ၊ သည္လိုထင္လို ့ ျမတ္ႏိုးတနာ ျဖစ္ခ်င္ေနတာေတြ၊ သည္လုိေတြအေပၚ ယစ္မူးေနတာေတြ၊ ပ်ံ့လြင့္ေနတာေတြ ... အစစေတြ အဖယ္ရွားခံထိ အမႈေတြ ျဖစ္ၾကရတယ္။

ဒါေတြ အဖယ္ရွားခံထိၿပီး မရွိၾကေတာ့ ဒါေတြမရွိဘဲလည္း မသမာၾကတဲ့ လူ ့အမႈအျခင္းအရာ ရွစ္မ်ဳိးက ျဖစ္လို ့ရတာ မဟုတ္တဲ့အတိုင္း လူမွာတက္ၿပီး မင္းမူခ်င္တိုင္း မင္းမူေနတဲ့ မသမာ တဲ့ လူ ့အမႈအျခင္းအရာဆိုင္ရာ လြန္က်ဴးမႈ ခပ္သိမ္း အျပတ္လြတ္ၿငိမ္းတဲ့ဆီ ေရာက္တာပဲ။

သည္အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုျဖစ္တဲ့ သမာမႈဓမၼ၊ မသမာမႈဘ၀၊ မသမာမႈဒႆန၊ မသမာမႈ ဘ၀နဲ ့ ဒႆနၿငိမ္းရာ။ ဒါေတြဟာ အရိယသစၥာစက္ရဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

သည္စက္ရဲ့ အစိတ္အပိုင္းေလးခုမွာ သမာတဲ့ လူ ့အမႈအျခင္းအရာ ရွစ္ခ်က္ဟာ ေဆာင္ရမယ့္ အရာျဖစ္တဲ့အတြက္ “ဓမၼ” ပါပဲ။ ဒါက စက္အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုပါ။

ဒါကိုေဆာင္လို ့ အျပစ္အနာအဆာအျဖစ္ အသိခံရတာဟာ “ဘ၀”ပါ။ သည္ေတာ့ ဘ၀ဟာ စက္အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုပါ။

ဒါကိုသိလို ့ ေနာက္ထပ္ၿငိသြားတဲ့ စက္အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုဟာ မသမာတဲ့ လူ ့အမႈအျခင္း အရာ ရွစ္ခ်က္အေပၚမွာ ထားတဲ့ မိစာၦဒႆနေတြ ေပ်ာက္ကုန္ၾကမႈုပဲ။

သည္လို မိစာၦဒႆနေတြ ေပ်ာက္ပ်က္သြားတာေၾကာင့္ ၿငိတဲ့ စက္အစိတ္အပိုင္းကေတာ့ ဘ၀ ၿငိမ္းမႈပဲ။ ဘ၀ၿငိမ္းေတာ့ အေဆာင္ဓမၼျဖစ္တဲ့ သမာတဲ့ လူ ့အမႈအျခင္းအရာ ရွစ္ခ်က္ဆီ ျပန္ေရာက္ၿပီး လည္ပတ္တာပဲ။

ေဆာင္ရတာက စက္အစိတ္အပိုင္း တစ္ခ်က္။
ေဆာင္လို ့ ဘ၀သိတာက စက္အစိတ္အပိုင္း ႏွစ္ခုေျမာက္အခ်က္။
ဘ၀သိလို ့ ဘ၀ျဖစ္ေၾကာင္း မိစာၦဒႆန ပယ္တာက စက္အစိတ္အပိုင္း သံုးခုေျမာက္ အခ်က္။
ဒါပယ္လို ့ ဘ၀မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ၿငိမ္းတာက စက္အစိတ္အပိုင္း ေလးခုေျမာက္ အခ်က္ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေဆာင္စရာကို ေဆာင္ၿပီး ျဖစ္သြားၿပီး သည္အတိုင္း ဆက္လည္တာပဲ။

ဗုဒၶဘုရားဟာ ဓမၼကိုေရာ၊ ဓမၼက ဘာေတြျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတဲ့ စက္အျဖစ္ကိုေရာ၊ ဘယ္လို ကိစၥေတြ ေဆာင္ၿပီး လည္ပတ္ၾကပံုေတြကိုေရာ အရွင္းလင္းဆံုး ေဖာ္ျပၿပီး တရားစက္လည္ပံု ေဟာေျပာပါတယ္။

လီဟုန္ၾကည္က ဓမၼကို ဘယ္လို ေျပာသလဲ?

လီဟုန္ၾကည္ရဲ ့ ေဟာေျပာခ်က္ေတြဟာ လီဟုန္ၾကည္ရဲ ့ ဓမၼေတြလား? ဒါေတြဟာ ဓမၼျဖစ္ၿပီ ဆိုရင္ ဒါေတြရဲ ့ အရေတြဟာ ဘာေတြလဲ? ဒါေတြဟာ လီိဟုန္ၾကည္ရဲ ့ ကိုယ္စြမ္းကုိယ္စနဲ ့ စိတ္စြမ္းစိတ္စေတြ ပါ၀င္ေနေကာင္း ပါ၀င္ေနမွာ ျဖစ္ေပမဲ့ အဲဒါေတြကို ေဖာ္ျပေနတဲ့ စကားလံုးေတြ မပါဘဲနဲ ့ေတာ့ ပါ၀င္လို ့ မျဖစ္ပါဘူး။ အဲဒါေတြ ေဖာ္ျပတဲ့ စကားလံုးကလည္း တျခားေဖာ္ျပတဲ့ စကားလံုးနဲ ့တူလုိ ့လည္းမျဖစ္ပါဘူး။

* “ ဓေမၼဟေ၀ ရကၡ ဓမၼစာရီ”